Αν διαβάσετε αυτά τα τρία γράμματα σαν δισύλλαβη λέξη ΣΙ-Α θα βρείτε μέσα της την πασίγνωστη κατασκοπευτική υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.

Αν την διαβάσετε σαν μονοσύλλαβη λέξη θα βρείτε το συμπαθέστατο όνομα του χωριού Σια και θα προφέρετε το όνομα του μόνου μονοσύλλαβου χωριού στην Κύπρο.

Θα εκπλαγείτε αν σας πούμε πως αυτό το μονοσύλλαβο όνομα κρύβει μέσα του μια μεγάλη και οδυνηρή ιστορική περίοδο του νησιού μας.

Ήταν η περίοδος των αραβικών επιδρομών που κράτησε πάνω από χίλια χρόνια (500 – 1500 μ.χ.). Οι αραβικές επιδρομές δεν ήταν οργανωμένες κατακτητικές εκστρατείες. Ήταν ληστρικά φουσάτα που οργάνωναν πολεμάρχες για ληστείες και πιάτσικα με τα οποία αρπάζανε τα γεννήματα του κόσμου, τα ζώα του και τους ίδιους τους ανθρώπους για τα σκλαβοπάζαρα.

Αυτές οι επιδρομές γίνονταν κυρίως στα νότια παράλια του νησιού. Τα ισχυρά φουσάτα αφού λεηλατούσαν τα παράλια, έπαιρναν το δρόμο για το εσωτερικό ως την πρωτεύουσα, που πάντα είχε πιο πλούσιο πλιάτσικο. Η πορεία προς την Λευκωσία ήταν ο δρόμος που κατασκεύασαν οι Ρωμαίοι (η σιηερόστρατα, όπως την ονόμαζαν οι ντόπιοι), και ήταν περίπου ο σημερινός δρόμος Λευκωσίας - Λεμεσού. Η κοινότητα ήταν δίπλα από το πέρασμα, μα τα φουσάτα δεν μπορούσαν να την ανακαλύψουν, γιατί ήταν στημένη σ΄ ένα λεκανοπέδιο που περιβάλλετο από βουνά και μάλιστα κατάφυτα με ψηλά δέντρα, κυρίως πεύκα και πυκνή βλάστηση. Έτσι ήταν προφυλαγμένη από τα μάτια των επιδρομέων, γιατί ήταν μέσα σε Σιάσμα. Έτσι γεννήθηκε η Σια, σαν όνομα κοινότητας. Αυτό βγαίνει από τη λογική των πραγμάτων. Δεν υπάρχει κανένα ιστορικό δεδομένο για το όνομα.

Το λεκανοπέδιο που οι πρόγονοί μας έκτισαν την κοινότητα, εκτός από το αμυντικό πλεονέκτημα του σιάσματος, είχε ότι χρειαζόταν για να συντηρηθεί. Δύο ποτάμια, που έτρεχαν το νερό τους ολόχρονα. Η περιοχή μεταξύ των ποταμών (1 χιλιόμετρο περίπου) είναι κυρίως βραχώδες και σε αρκετό υψόμετρο από την κοίτη των ποταμών, με τρόπο που το χωριό να μην αντιμετωπίζει τον κίνδυνο πλημμύρων. Δίπλα στα ποτάμια, χωράφια σχηματισμένα από προσχώσεις και συνεπώς εύφορα, μπορούσαν να αποδώσουν κάθε είδους προϊόντα.

Η υλοτομία που ήταν η μόνη πηγή θέρμανσης και ενέργειας, ήταν εύκολη ακόμα και αποδοτική, γιατί προμήθευαν τις πεδινές κοινότητες.

Σημαντικές εκτάσεις γης, υπήρχαν για βόσκηση και συντήρηση κοπαδιών. Έτσι η κοινότητα επέζησε μέσα στις χιλιετηρίδες της γνωστής ιστορίας της Κύπρου.

Ένα σοβαρό στοιχείο που δείχνει την προσήλωση των ιδρυτών της κοινότητας στην άμυνα από τις επιδρομές, είναι το σπήλαιο που υπάρχει στο κέντρο της κοινότητας που όπως μαρτυρούν οι παλαιότεροι έχει μήκος περί τα 100 μέτρα και πλάτος 4-5 μέτρα. Σήμερα είναι κλειστό και άγνωστο στις νεότερες γενιές, γιατί το συμβούλιο και το τμήμα αρχαιοτήτων δεν ασχολήθηκαν καθόλου για την αποκάλυψή του. Το σπήλαιο ήταν ικανό να κρύβει τον πληθυσμό της κοινότητας και τα ζώα τους. Αυτό που δεν ξέρουμε και που μπορεί να εξακριβωθεί από την αρχαιολογική σκαπάνη, είναι το αν είναι φυσικό ή αν έγινε με τα ανθρώπινα χέρια της εποχής εκείνης.

Σε διάφορες περιοχές της κοινότητας, υπάρχουν αρχαία ερείπια και τάφοι. Η ύπαρξή τους αποδεικνύει ότι κατά την αρχαιότητα υπήρχε εκεί οικισμός. Οι προκαταρκτικές έρευνες (συστηματικές δεν έχουν γίνει) έδειξαν κατάλοιπα οικισμού, μάλλον των Ρωμαϊκών χρόνων, περίπου 2 χιλιόμετρα βόρεια του χωριού. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι στην περιοχή υπήρχε οικισμός των προϊστορικών χρόνων.

Η Σια κατά την μακρόχρονη και πολυτάραχη ιστορία της, γνώρισε αρκετές αυξομειώσεις του πληθυσμού της. Αναλυτικά οι κάτοικοι της κοινότητας το 1881 ήταν 177 για να μειωθούν στους 115 το 1891, για να αυξηθούν στους 230 το 1901, στους 241 το 1911, στους 251 το 1921, στους 266 το 1931, στους 338 το 1946, στους 434 το 1960 και στους 396 το 1976. Οι κάτοικοι μειώθηκαν το 1982 στους 369. Στην τελευταία απογραφή πληθυσμού που έγινε το 2001 οι κάτοικοι ήταν 530.

Σήμερα η Σια βρίσκεται σε μια ταχύρυθμη ανάπτυξη, (αυτό φαίνεται και από την σημαντική αύξηση του πληθυσμού της). Διοικητικά ανήκει στην πρωτεύουσα, από την οποία απέχει μόνο 28 χιλιόμετρα και την συνδέει ο σύγχρονος αυτοκινητόδρομος Λευκωσίας – Λεμεσού. Απέχει μόνο 26 χιλιόμετρα από την πόλη της Λάρνακας και την θάλασσά της και την συνδέει ο δρόμος Μοσφυλωτής-Ψευδά-Αγίας Άννας-Καλού Χωριού και ο αυτοκινητόδρομος Πέρα Χωριού – Λάρνακας.

Η γεωγραφική της θέση μαζί με το γεγονός ότι είναι η πρώτη πευκόφυτη ημιορεινή περιοχή, μετά τη Λευκωσία, την κάμνει περιζήτητη για την απόκτηση μόνιμης κατοικίας.